سالم زیبا

عملکرد کبد

کبد، یکی از مهمترین و بزرگترین غدد داخلی بدن است که وظایف مهمی را به عهده دارد. از مهمترین وظایف این عضو می توان به مواردی مانند دفع سموم، ساختن پروتئین های حیاتی ، تنظیم مصرف قند خون ، سوخت و ساز چربی ها و ساخت برخی هورمونهای ضروری اشاره کرد.

اختلال در عملکرد این عضو باعث بیماری می شود. این اختلال ممکن است در اثر عوامل مختلفی از جمله ویروس ها ، داروها، الکل، سموم، فعال شدن غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن ( بیماری اتوایمیون) ایجاد شود.

شایع ترین نوع اختلال توسط ویروس های هپاتیت ایجاد می شود که مهمترین آنها ویروس هپاتیت A، B، C، ، D هستند.

بیماری هپاتیت B چیست؟

یک اختلال کبدی است که بر اثر ویروس هپاتیت B ایجاد می شود.

علائم بیماری:

هپاتیت B هیچ علامت مشخصی ندارد.

شیوع بیماری:

حدود 400 میلیون نفر در سراسر جهان حامل ویروس هپاتیت B هستند و سالانه حدود 50 میلیون نفر به این ویروس آلوده می شوند. این بیماری بعد از سل و مالاریا شایعترین بیماری مسری عفونی است. ایران جزو مناطق دارای شیوع متوسط بیماری هپاتیت B است و از هر 100 نفر در جهان دو نفر به این بیماری آلوده است و تقریبا 1.5 میلیون نفر در ایران به این بیماری مبتلا هستند. بیشتر این افراد از بدو تولد مبتلا بوده اند و از آن جا که این بیماری هیچ علامتی ندارد از بیماری خود نیز آگاه نیستند.

انواع هپاتیت B:

آلودگی به هپاتیت B خود را به اشکال  بالینی  حاد و  مزمن (فعال و غیر فعال) نشان می دهد.

هپاتیت حاد به مواردی اطلاق می شود که آلودگی با ویروس از شروع تا بهبودی کمتر از 6 ماه طول بکشد و در این مدت آسیب وارده، کاملا برطرف شده و ویروس از خون پاک شود . در این صورت ساختمان و عملکرد کبد طبیعی باقی می ماند و معمولا بیمار احتیاج به درمان ندارد مگر در موارد خاصی که پزشک تشخیص بدهد.

هپاتیت مزمن زمانی است که ویروس بیش از 6 ماه در بدن باقی بماند و سیستم ایمنی بدن نتواند ویروس را از بین ببرد. هپاتیت مزمن به دو صورت فعال و غیرفعال ظاهر می شود. در حالت فعال، تستهای کبد،  غیرطبیعی و نشان دهنده روند تخریب و التهاب کبد است؛ شمارش ویروس در خون بالا و حاکی از فعال بودن ویروس در بدن است و حتی احتمال بروز علائم بالینی نیز وجود دارد. در این صورت بیمار نیاز به پیگیری و درمان دارد.

هپاتیت مزمن غیرفعال در این حالت ویروس هپاتیت بیش از 6 ماه در بدن باقی می ماند اما ویروس در بدن به صورت غیرطبیعی فعال زندگی می کند و به سلول های کبدی آسیبی نمی رساند. این بیماران کاملا سالم به نظر می رسند و هیچ گونه علامتی ندارند و تستهای کبدی و سایر آزمایشات آنها طبیعی است . در اغلب موارد این نوع هپاتیت در نوزادانی که از مادران آلوده به دنیا می آیند ایجاد و گاهی هم به دنبال هپاتیت حاد دیده می شود. در  اغلب موارد یک همزیستی مسالمت آمیز بین ویروس و سلول کبدی ایجاد می شود و ممکن است این حالت تا سالها حتی در برخی موارد تا آخر عمر باقی بماند. به طور متوسط سالانه دو درصد از بیماران ویروس را به طور خود به خود از بدن پاک می کنند و در  حدود  10 درصد از کسانی که به نوع غیرفعال هپاتیت مزمن مبتلا هستند، ویروس ممکن است در بدنشان دوباره فعال و سبب آسیب و التهاب کبدی شود. به همین دلیل مراجعه منظم به پزشک مهمترین توصیه یه این افراد است.

روشهای انتقال بیماری:

سوزن آلوده،  روابط جنسی با فرد آلوده، انتقال از مادر آلوده به نوزاد، سوزن آلوده و یا وسایل آلوده در محیطهای بیمارستانی، پیوند اعضا (معمولا قبل از پیوند،  سلامت شخص پیونددهنده بررسی می شود) از روشهای انتقال بیماری است

تصورات غلط درباره روشهای انتقال بیماری:

استفاده مشترک از ظروف غذا یا لیوان آب

عطسه یا سرفه

بوسیدن و در آغوش گرفتن

تماسهای معمولی مثل دست دادن و تماس در محیط کار

شیر دادن درصورتی که سینه مادر زخم  خراشی نداشته باشد

روشهای تشخیص بیماری :

بیوپسی کبد: در طی بیوپسی کبد،  یک بافت کوچک از کبد  برای بررسی بیشتر میکروسکوپی برداشته می شود . این بیوپسی برای تشخیص هپاتیت B ضروری نیست و از آن برای بررسی میزان آسیب کبدی و پیشرفت بیماری در موارد عفونت مزمن استفاده می شود و مشخص می کند که آیا درمان نیاز است و همچنین می تواند ابتلا به سیروز یا سرطان کبد را نشان دهد

فیبرواسکن: امروز دستگاه فیبرواسکن در بیشتر موارد می تواند جایگزین بیوپسی شود و میزان تخریب و التهاب کبدی را نشان دهد مزیت این روش نسبت به بیوپسی آسان بودن انجام آن است و دقت بیشتری دارد و بدون درد و خونریزی است.

پیشگیری از هپاتیت B:

پیشگیری از این بیماری با واکسن امکانپذیر است. این واکسن در سه مرحله تزریق می شود و حتی در دوران بارداری و شیردهی نیز واکسن این بیماری قابل تزریق است. واکسن به مدت 15 سال بدون نیاز به آزمایش قادر به ایجاد ایمنی خواهد بود.

چه کسانی باید واکسن دریافت کنند؟

نوزادان: تمام نوزادان دارای وزن بالای 2 هزار گرم، اولین دوز واکسن را بعد از تولد و قبل از ترخیص از بیمارستان دریافت می کنند. زمان تزریق مرحله دوم واکسن یک ماه بعد از  تزریق اول است. سومین دوز واکسن در شش ماهگی تزریق می شود.

در مورد نوزادانی که نارس به دنیا می آیند اگر مادرشان مبتلا نباشد، باید تا یک ماهگی صبر کرد.